Birçoğumuzun sadece evreka diyerek hamamdan çıplak olarak fırladığı ve suyun kaldırma kuvvetini bulduğunu düşündüğümüz bilim ad...

DEHALIĞIN SİMGESİ ARŞİMET

3/12/2019 Tarih 0 Comments

  Birçoğumuzun sadece evreka diyerek hamamdan çıplak olarak fırladığı ve suyun kaldırma kuvvetini bulduğunu düşündüğümüz bilim adamı... Oysa Yunanlı Arşimet gerek mekanik ve matematik, fizik ve mühendislik konularında yaptığı çalışmalar, gerek o dönemin şartlarında ortaya koyduğu icatlar ile bilimin ve teknolojinin gelişmesine büyük katkı sağlayan kıymetli bir bilim adamıdır. Savaşların yoğun olarak yaşandığı bu süreçte, Sicilya adasında bulunan Sirakuza şehir devletinde hüküm süren krallar birçok kez Büyük Roma İmparatorluğunun saldırıları nasıl önleyebileceği konusunda Arşimet'in kapısını çalmıştır. İşte yeterli bir kaldıraç kullanıldığında dünyayı yerinden oynatabileceğini iddia eden Arşimetin hayranlık uyandıran icatları...

Arşimet Burgusu

 Babası tarafından eğitim alması için İskenderiye'deki Öklid Matematik Okulu'na gönderilen Arşimet, eğitim aldığı süreçte sehirde yaşanan su sıkıntısını farketmiş ve bunu üzerine kafa yormaya başlamıştır. Arşimet gölden suyun etkin şekilde çekilebilmesi için burgu sistemini geliştirmiştir. Su, türbine benzeyen bu helezonik burgu sisteminin oluşturduğu sıkıştırmaya paralel olarak etkin bir şekilde aşağıdan yukarıya doğru pompalanmaya başlamıştır.O dönemde su pompalamanın yanında bu sistem, uzun yolculuklarda hayati önem taşıyan, gemilerde biriken suyun dışarı atılmasını sağlayan sintine pompalarında kullanılmıştır. 

  Büyük bir kısmı deniz seviyesinin altında olan ve bunun su baskınlarına sebep olduğu Hollanda, denizden elde ettiği toprakların büyük kısmında Arşimet Burgusunu kullanmıştır. Yani Arşimed Burgusu, bir ülkenin kurulmasında etkin rol oynamıştır. Yine tıp alanında kalp krizi geçiren insanlara düzenli kan pompalanmasını sağlayan sistemde Arşimet Burgusu kullanılmaktadır. İlk su değirmenlerinden hidroelektrik santrallere kadar birçok sistemde, Arşimet Burgusu prensibinden yararlanılmıştır. Yunan matematik dehasının bu basit görünen icadı insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biri olmuştur. 

 Sirakuza Savunması

   M.Ö. 218 yılında Sirakuza Şehir Krallığının Kartacalılarla birleşmesinde sonra bu duruma öfkelenen Roma İmparatorluğu, ünlü konsüllerinden biri olan Claudius Marcellus’u bir orduyla Sirakuza'ya göndermiştir. Büyük bir tehlikeyle karşı karşıya kalan Sirakuza Şehir Devleti vatandaşları olan Arşimet'ten surların korunması noktasında yardım istemiştir. Gelen gemilerin surları geçmesinin engellenmesi için çalışan Arşimet 3 büyük silah geliştirmiştir;

Arşimet'in Buhar Topu

 Arşimet, henüz barut bulunmamış olmasına rağmen, topların Büyük Roma İmparatorluğu gemilerine karşı kullanılmasını sağlamıştır. Yüzyıllarca bilim adamları kaynaklarda belirtilen bu olayın nasıl olduğunu çözmeye çalışmışlardır. Sonunda 21'nci yüzyılda İtalyan bilim adamı Carere Rossi, Arşimet'in bunu nasıl başardığını yaptığı testlerle ıspatlamıştır. Buna göre, farklı açılarla yerleştirilen aynalar kullanılarak güneş ışınları topun dibindeki suya yansıtılmış, burada kaynayan su buharının oluşturduğu basınçla topun güçlü bir şekilde fırlatılması sağlanmıştır. Bunun ıspatı için aynı teknikle çalışan bir sitem geliştiren Rossi, sistemin uygulanabilirliğini başarıyla test etmiştir. 

Arşimet'in Ölüm Pencesi

 Sirakuza Şehir Devleti'nin Romalılar tarafından fethedilmesi için şehir surlarının geçilmesinin şart olduğu anlaşılmıştır. Bu kapsamda 60 gemilik bir filo Sirakuza surlarına gönderilmiştir. Zamanının bu devasa gücüne karşı Arşimet'in geliştirdiği Ölüm Pençesi çok etkili olmuştur.Gece şartlarında amfibi harekat düzenlemek isteyen Roma Ordusu beklenmedik bir silahla karşılaşmıştır. Bir kaldıraç sistemi olan ölüm pençesi, makaralar ve dayanaklardan oluşmaktaydı.Bu sistem, bir gemiyi su yüzeyinden yukarıya kaldırıp ardından kolların aşağı hareket etmesiyle gemiyi batırılması prensibiyle çalışmaktaydı.Kaldıraç sisteminin avantaj ile makaralardaki gerginliğin kırılma noktasına gelip kopmasıyla beraber, 60 tona varan bu gemiler sulara gömülmüştür. 

  Ayrıca, kaçmaya çalışan gemilerin birbirine çarpması sonucu, Roma Ordusu hem fiziksel hem psikolojik olarak büyük bir yıkıma uğratılmıştır. Claudius Marcellus, ister istemez hayranlık duyduğu Arşimet'le kendi mühendislerinin başa çıkamayacağını anlamış “Bu matematik devi ile neden savaşalım? Bizimle alay eder gibi kıyıda oturup donanmamızı yok ediyor” diyerek Sirakuza’yı tam bir ablukaya almıştır.

Arşimet'in  Ölüm Işını

 Arşimet, savaş makineleri üretmesinin yanı sıra zahmetsizce düşman gemilerinin yanmasına sebep olacak bir yöntem bulmuştur. O, sadece güneş ışığını kullanarak korkunç bir silah geliştirmiştir. Kıyılara doğru açı ile yerleştiren aynalar sayesinde yakından geçen bir gemiye dik bir açı ile yansıtıldığı anda gemilerin dakikalar içinde yandığı görülmüştür. Kaynaklarda belirtildiğine göre Arşimet bir Roma filosunu sadece aynalar ve güneş ışığı yardımıyla yakmıştır. Ayrıca şehri savunan askerlerin bronzdan veya bakırdan yapılmış ve iyi cilalanmış kalkanların yine güneş ışığının gemilere yansıtılmasında kullanıldığı iddia edilmektedir. Bu konu üzerinde yapılan modern çalışmalarda bir geminin yakılması için 200 ya da 300 kalkanın kullanılması gerektiği tespit edilmiştir.

Arşimet'in Palanga Takımı

  Takımı Arşimet'in en önemli icatlarından biri palanga takımıdır. Galileo, Arşimeti bu icadından dolayı üstün insan ilan etmiştir. Ağırlıkların kaldırılması için yoğun kas gücünün gerektiği bu dönemde icadıyla çığır açmıştır. Arşimet makara ve halatlar kullandığı bu sisteminde; kullandığı makara ve halat sayısına paralel olarak çok büyük kütleli cisimlerin kolayca kaldırılabileceğini ıspatlamıştır. Efsaneye göre, Arşimet kullandığı makaralarla büyük bir gemiyi kıyıya çekmiştir. İnsanlık tarihinin en büyük icatlarından biri olan Palanga takımı 2000 yıldır kesintisiz olarak kullanılmaktadır. 

Arşimet'in Matematik ve Fizikte Çığır Açan Çalışmaları

• Suyun Kaldırma Kuvvetini bularak, Hidrostatik Kanununun temellerini ortaya koymuş ve bunu Yüzen Cisimler adlı kitapta toplamıştır.
• Küre ve silindirin hacmini hesaplayacak formüller ortaya koymuştur.
• Pi sayısı, karekök ve integral konularında çalışmalar yapmıştır. Pi sayısının mucidi olarak bilinmektedir.
• Parabolün Dörtgenleştirilmesi kitabını yazmıştır. İlk defa denge prensiplerini ortaya koyan bilim adamıdır.
• Eğri yüzeylerin alanlarını bulmak için formüller geliştirmiştir.

  Arşimet'in Öldürülmesi

   Sirakuza'yı kuşatan Romalı komutan Claudius Marcellus şehrin düşmesinden sonra şehrin fethedilmesini bir yıl kadar geciktiren Arşimet'in öldürülmemesini emretmiştir. Ancak rivayete göre; Arşimet’in yanına gelen bir asker onu bilimsel çalışma yaparken görmüş ve müdahale etmiştir. Arşimet askere çizdiği dairelere ilişmemesini söylemiş ve istifini bozmamıştır. Bunun üzerine askerle arasında geçen tartışma neticesinde, asker tarafından başına vurulan kılıç darbesiyle öldürülmüştür. Bunu duyan komutan Claudius Marcellus duruma çok üzülmüş ve hatırasına saygı olarak büyük bir anıt mezar yaptırmıştır. Arşimet yazdığı eserler ve geliştirdiği icatlarla insanlık tarihinin en büyük bilim adamlarından biri olmuştur. Tüm ömrünü bilime adayan bu dehanın yaşamı ve çalışmaları gelecek nesillere örnek teşkil etmektedir.