Heron, Roma İmparatorluğunun hakimiyetinde bulunan İskenderiye şehrinde yaşamış bir kısım eserleri günümüze kadar ulaşmış, bugün...

ANTİK ÇAĞIN DEHASI İSKENDERİYELİ HERON

3/22/2019 Tarih 0 Comments

  Heron, Roma İmparatorluğunun hakimiyetinde bulunan İskenderiye şehrinde yaşamış bir kısım eserleri günümüze kadar ulaşmış, bugünün modern teknolojilerinin ilk örneklerinin mucidi değerli bir  bilim adamıdır. Antik çağın en büyük deneycilerinden olan Heron sahip olduğu hayalgücüyle günümüz dünyasını şaşkınlığa uğratmıştır. Tüm vaktini o dönemin bilim merkezi olan İskenderiye Kütüphanesinde geçiren ve  'Kahraman' lakabıyla tanınan Heron'un matematik, fizik ve mekanik konularında yazmış olduğu 13 eser günümüze kadar ulaşmıştır. Antik çağda özellikle rahipler kendi kiliselerinin imajını arttırmak için birçok kez Heron'un kapısını çalmıştır. İşte antik çağın en önemli mucitlerinden biri olan Heron'un çağın çok ötesindeki  icatları....

1. Tarihin İlk Buhar Motoru

 Birçok tarihçi için, Antik çağın en gelişmiş icadı Heron'a ait olan Buhar Motorudur. Kendisine Aeolipile ismi verilen bu icat,  eski Yunancada buhar topu anlamına gelmektedir. Kaynayan suyun çıkardığı buharın bir potansiyeli olacağını değerlendiren Heron, hava geçirmez bir kazan yapmış ve içini su ile doldurmuştur. Isıtılan bu kazanda oluşan buhar enerjisi iki boru vasıtasıyla bakır bir topa iletilmiştir. Ters yönde sıkıştırılmış buhar enerjisi bu bakır kürenin ucunda bulunan yönleri zıt iki çıkış kanalının  dönmesini sağlamıştır. Çağın çok ilerisinde olan bu icat sayesinde, bakır top  dakikada 1500 devir yapmıştır. Bu devir sayısı, günümüz helikopterlerinin dakikadaki devir sayısının üç katıdır.

  Şuan ki jet motorlarında Heronun oluşturduğu bu sistem kullanılmaktadır. Bu icadın neden yapıldığı hususu ise, büyük bir muammadır. 2000 yıl önce Heron tarafından icat edilen bu sistem, 19'uncu yüzyıla kadar hiçbir bilim adamı tarafından geliştirilmemiştir. 19'uncu yüzyıla gelindiğinde, buhar enerjisi kullanılmaya başlanması ile sanayi devriminin en büyük simgesi olmuştur. Günümüzde yüksek basınçlı buhar en gelişmiş makinelerde kullanılmaktadır. Kesinlikle söyleyebiliriz ki; Heron'un icat ettiği buhar topunun insanlık için önemi kavranabilseydi,  dünya bugün çok farklı bir noktada olurdu.

2. Tarihin İlk Otomatik Kapısı

  Otomatik kapı 20'nci yüzyılda ilk icat edildiğinde insanlarda büyük bir ilgi ve merak uyandırmıştır. Oysa bu icat 2000 yıl önce, İskenderiyeli Heron tarafından icat edilmiştir. Hemde Türkiye'nin Efes'inde... Efes'te bulunan eski bir Yunan Tapınağı için Heron tarihin ilk otomatik kapısını yapmıştır. Bu sistemde; Rahip tarafından bir ateş yakılıyordu. Yaktığı ateş alttaki bir hava deposunu ısıtıyordu.Genleşen hava, içinde su olan ikinci bir tankın içine giriyor ve suyu boruyla bir kovanın içine itiyordu. Havanın genleşmesiyle başlayan bu basınç kovanın yavaş yavaş aşağıya inmesine sebep oluyordu. Kova ise halatlar ve makaralarla kapılara bağlıydı. Böylece oluşan basınç kapıların otomatik açılmasını sağlıyordu. Halk, açılan kapıların Tanrı tarafından açıldığını ve bunun bir çağrı olduğuna inanıyorlardı. Ateş söndüğünde ise, soğuyan hava sistemin tersi yönde çalışmasını sağlıyor ve kapılar kapanıyordu. Bu sistem, İskenderiyeli Heron'un çağın çok ötesinde bir deha olduğunun göstergesidir. İskenderiyeli Heron'a yaptığı bu icattan sonra 'Tapınak Sihirbazı' adı verilmiştir.

3. Kutsal Su Otomatı (Satış Makinesi)

1880 yılında yapılan bir Parfüm Otomatı                                   Heron'un 2000 yıl önce yaptığı Kutsal Su Otomatı

  Heron tarihin ilk su otomatını yani satış makinesini icat eden bilim adamıdır. Antik çağlarda kilise ve tapınaklarda görevli din adamları, halkın kendi kilise ve tapınaklarını tercih etmesi ve bağışta bulunması için etkileyici gösteriler yapmaları gerekiyordu. Bu yüzden dönemin bilim insanlarının kapısını çalarlardı. Eski bir Yunan Tapınağı Heron'dan yardım istediğinde, Heron çağın çok ilerisinde bir icat çıkarmıştı. Heron'un yaptığı kutsal su otomatı büyük rağbet görmüştür. Bu sistemde; tapınağa gelen kişiler, makineye yukarıdan para atıyor, bu para bir plakanın üstüne düşüyor. Paranın ağırlığı ile plaka musluğu açılıyordu. Plaka eğilince para üstünden düşüyor böylece musluk tekrar kapanıyordu. Bu sayede, herkese eşit miktarda kutsal su veriliyordu. Bu basit icat, günümüz dünyasında heryerde bulunan satış makineleriyle aynı prensiple çalıştığı için, tüm bu sistemlerin atası konumundadır.

4. Tiyatro Platformları ve Efektleri

  İskenderiyeli Heron, Yunan tiyatrosu için birçok mekanizma icat etmiştir.Onun icatları arasında, sahnede kendiliğinden hareket edebilen dört tekerlekli platformlar ile kısa oyunların canlandırıldığı minyatür tiyatro platformları bulunmaktaydı. Bu sistemlerde, dişli çark tarafından çalıştırılan bir çiftli halatlar, düğümler ve basit makineler kullanılmıştır. Bu platformlarda, tiyatroların kapıları kendiliğinden açılıp kapanıyor, sahnedeki bazı objeler hareket ediyor ve gösteri bittiğinde sahne kendiliğinden geri gidebiliyordu.

Heron, gökgürültüsü efekti oluşturmak için bir sistem geliştirmiştir. Boru şeklindeki bu mekanizmada, yukarıdan aşağı doğru yuvarlanan bronz küreler, kademeler halinde sıralanmış metal çıkıntılara çarpıyor ve sonuçta dibe yerleştirilen ince metalin üzerine düşüyor ve bu sayede, önce gök gürlemesi ve daha sonra da yıldırım gürültüsü meydana geliyordu.Antik Yunan'da büyük ilgi çeken mitolojik tiyatro oyunları Heron sayesinde çok daha ilgi çekici ve başarılı şekilde sahnelenmekteydi.

  Tarihin en büyük bilim adamlarından biri olan Heron dehasıyla zamanının çok ilerisinde bir bilim adamı olduğunu ıspatlamıştır. Yukarıda bahsedilen icatları dışında, rüzgar enerjisinin en erken örneğini teşkil eden yel değirmenlerinden, hava, su ve buhardan yararlanma tekniklerine, mekanikte vinç, makara ve manivera sistemlerine, matematikte geometrik şekiller ile arazi ölçümlerine kadar birçok alanda sayısız eser ve icat ortaya koymuştur. Bulunduğu antik çağa damga vuran Heron, hayalgücünün sınırları olmadığını ortaya koyduğu eserlerle bizlere göstermiştir. Tüm ömrünü bilime adayan bu dehanın yaşamı ve çalışmaları gelecek nesillere örnek teşkil etmektedir.

 Arthur Clarke'nin de dediği gibi 'İnsanoğlunun yapabilecekleri hayal ettikleriyle sınırlıdır.'